บทความวิชาการ
อาการผิดปกติทางกล้ามเนื้อที่เกิดเนื่องจากยาลดไขมันในเลือดกลุ่ม statin (statin-associated muscle symptoms: SAM)
ชื่อบทความ อาการผิดปกติทางกล้ามเนื้อที่เกิดเนื่องจากยาลดไขมันในเลือดกลุ่ม statin (statin-associated muscle symptoms: SAM)
ผู้เขียนบทความ ภญ.สิรินุช พละภิญโญ
สถาบันหลัก โรงพยาบาลกรุงเทพ สำนักงานใหญ่
รหัสกิจกรรม 4001-1-000-002-03-2560
ผู้ผลิตบทความ โรงพยาบาลกรุงเทพ สำนักงานใหญ่
การเผยแพร่บทความ ผู้ประกอบวิชาชีพทุกคน 
วันที่ได้รับการรับรอง 09 มี.ค. 2560
วันที่หมดอายุ 08 มี.ค. 2561
หน่วยกิตการศึกษาต่อเนื่อง 3.5 หน่วยกิต
บทคัดย่อ
ยาลดไขมันกลุ่ม statin หรือ HMG-CoA reductase inhibitors นำมาใช้ลดไขมันในเลือดได้อย่างมีประสิทธิภาพและมีประโยชน์เพื่อรักษาและป้องกันภาวะหัวใจหลอดเลือดผิดปกติ ยาลดไขมันกลุ่ม statin สามารถลดอัตราการเกิดความพิการและเสียชีวิตของผู้ป่วยโรคหัวใจหลอดเลือดได้ โดยมีประสิทธิภาพลด low-density lipoprotein cholesterol (LDL-C) และ pleotropic effects เป็นกลไกหลักในการทำให้เกิด plaque stabilization นอกจากนี้ยาลดไขมันกลุ่ม statin สามารถลด triglyceride (TG) ในเลือดได้ร้อยละ 30-50 และมีผลเพิ่ม high-density lipoprotein cholesterol (HDL-C) ได้ร้อยละ 5-10 แม้ว่ายาลดไขมันกลุ่ม statin จัดเป็นยาที่มีประสิทธิภาพและความปลอดภัยดี แต่พบว่าผู้ป่วยส่วนหนึ่งหยุดใช้ยาเนื่องจากอาการไม่พึงประสงค์จากยาต่อกล้ามเนื้อซึ่งเป็นปัญหาที่พบบ่อย มีรายงานการเกิดอาการไม่พึงประสงค์จากยาต่อกล้ามเนื้อมากถึงร้อยละ 10-15 ในการศึกษาเชิงสังเกต (observational study) แต่ในปีพ.ศ. 2557 มีการศึกษาแบบ meta-analysis รวบรวมรายงานอาการไม่พึงประสงค์จากยาต่อกล้ามเนื้อระดับปานกลาง เช่น อาการปวดกล้ามเนื้อโดยไม่มีการทำลายของกล้ามเนื้อ มักไม่พบความผิดปกติของระดับ creatine kinase (CK) เรียกว่า ภาวะปวดเมื่อยกล้ามเนื้อ (myalgia) หรือเริ่มพบการทำลายของกล้ามเนื้อ พบค่า CK สูงกว่า 10 เท่าของค่าปกติ เรียกว่า ภาวะกล้ามเนื้ออ่อนแรง (myopathy) ในผู้ที่ได้รับยาลดไขมันกลุ่ม statin พบว่าการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ดังกล่าวไม่แตกต่างกับผู้ป่วยที่ได้รับยาหลอก ซึ่งหากไม่หยุดใช้ยา อาจนำไปสู่การเกิดอาการไม่พึงประสงค์รุนแรง เรียกว่า rhabdomyolysis ผู้ป่วยมักมีอาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อรุนแรง กล้ามเนื้อถูกทำลายเซลล์กล้ามเนื้อตาย (muscle necrosis) หรือมีภาวะ myoglobinuria ร่วมกับมีระดับ creatinine kinase สูงขึ้นมากถึง 40 เท่า รายงานการเกิดประมาณ 1-3/10,000 ผู้ป่วยต่อปี (treated persons-year) อย่างไรก็ตามอาการไม่พึงประสงค์จากยาต่อกล้ามเนื้อเป็นสาเหตุหลักในการหยุดใช้ยาลดไขมันกลุ่ม statin หรือความไม่ร่วมมือในการใช้ยา โดยผู้ป่วยส่วนใหญ่อาการทุเลาลงและกลับเป็นปกติหลังจากหยุดใช้ยา แต่มีผู้ป่วยบางรายที่อาการปวดเมื่อยกล้ามเนื้อรุนแรงขึ้นแม้จะหยุดยาไปแล้ว สันนิษฐานว่าเกิด autoimmune myopathy วินิจฉัยโดยการตรวจชิ้นเนื้อ (biopsy) พบ muscle necrosis และ autoantibodies against 3-hydroxy-3-methylglutaryl coenzyme A (HMG-CoA) reductase จำเป็นต้องได้รับการรักษาด้วยยากดภูมิคุ้มกัน บทความนี้ทบทวนระบาดวิทยา กลไกการเกิดและการจำแนกอาการผิดปกติทางกล้ามเนื้อเนื่องจากยาลดไขมันในเลือดกลุ่ม statin
คำสำคัญ
statin, muscle symptoms, SAM