บทความวิชาการ
ขนาดอนุภาคนั้นสำคัญไฉน
ชื่อบทความ ขนาดอนุภาคนั้นสำคัญไฉน
ผู้เขียนบทความ ผศ.ดร. ศุภางค์ คนดี
สถาบันหลัก คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
รหัสกิจกรรม 1011-1-000-002-11-2560
ผู้ผลิตบทความ คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยพะเยา
การเผยแพร่บทความ ผู้ประกอบวิชาชีพทุกคน 
วันที่ได้รับการรับรอง 06 พ.ย. 2560
วันที่หมดอายุ 05 พ.ย. 2561
หน่วยกิตการศึกษาต่อเนื่อง 3 หน่วยกิต
บทคัดย่อ
เภสัชภัณฑ์รูปแบบผงแห้งและเภสัชภัณฑ์ระบบกระจายตัวรูปแบบของเหลวและของแข็ง มีขนาดของอนุภาคของยาและสารประกอบอื่นในตำรับกระจายตัวในช่วงกว้างตั้งแต่คอลลอยด์ระดับอนุภาคนาโนเมตรจนถึงแกรนูลขนาดมิลลิเมตรทั้งนี้ขึ้นอยู่กับรูปแบบของยาและช่องทางในการให้ยา ขนาดและรูปร่างของอนุภาคมีผลต่อสมบัติทางกายภาพของสาร เช่น พื้นที่ผิว ปริมาตร ความพรุน นอกจากนี้ยังมีผลต่อขั้นตอนการผลิต เพราะขนาดและรูปร่างของอนุภาคมีผลต่อการไหล การผสม การบรรจุ การแยกของผงยา และที่สำคัญที่สุด ขนาดและรูปร่างของอนุภาคมีผลต่อประสิทธิภาพของเภสัชภัณฑ์ เช่น มีผลต่อความสม่ำเสมอของปริมาณและขนาดการให้ยา (content and dose uniformity) อัตราการละลาย อัตราการดูดซึม อัตราการปลดปล่อยตัวยาโดยเฉพาะในเภสัชภัณฑ์รูปแบบออกฤทธิ์เนิ่น การสะสมและการกระจายตัวของอนุภาคในร่างกาย ชีวประสิทธิผล และการขับออกจากร่างกาย นอกจากนี้ขนาดอนุภาคยังมีผลต่อผิวสัมผัสของเภสัชภัณฑ์จำพวกยาเม็ดแบบเคี้ยว ยาขี้ผึ้ง ยาครีม และมีผลต่อการระคายเคืองของยาตา ดังนั้นเภสัชกรจึงควรทราบความสำคัญของขนาดอนุภาคและการวัดขนาดอนุภาคเพื่อควบคุมคุณภาพของเภสัชภัณฑ์ให้ตรงตามที่ต้องการ โดยในช่วงต้นของบทความนี้จะกล่าวถึงความสำคัญของขนาดอนุภาคต่อประสิทธิภาพของเภสัชภัณฑ์ชนิดต่างๆ จากนั้นจะกล่าวถึงการวัดขนาดอนุภาคโดยวิธีต่างๆ เพื่อให้ทราบหลักการและข้อจำกัดของแต่ละวิธี
คำสำคัญ
ขนาดอนุภาค การวัดขนาดอนุภาค เส้นผ่านศูนย์กลางสมมูลของทรงกลม