หลักการและเหตุผล
การใช้ยาอย่างไม่สมเหตุผล (Irrational Drug Use) เป็นปัญหาทางสาธารณสุขที่สำคัญในประเทศไทยมาอย่างยาวนาน ซึ่งสะท้อนผ่านพฤติกรรมการใช้ยาในระดับประชาชนและระบบบริการสุขภาพ เช่น การใช้ยาผิดประเภท การใช้ยาชุด หรือการใช้ยาหลายชนิดซ้ำซ้อนโดยขาดความรู้ที่ถูกต้อง ส่งผลให้เกิดปัญหาหลายประการ เช่น ภาวะดื้อยา (Antimicrobial Resistance: AMR) ภาวะแพ้ยา การเกิดผลข้างเคียงรุนแรง และภาระค่าใช้จ่ายด้านสุขภาพที่เพิ่มขึ้นโดยไม่จำเป็น
ร้านขายยาเป็นสถานบริการด้านสุขภาพระดับปฐมภูมิที่มีความใกล้ชิดและเข้าถึงประชาชนได้ง่าย โดยเฉพาะในชุมชนที่ห่างไกลโรงพยาบาล หรือสถานพยาบาลอื่นๆ จึงมีบทบาทสำคัญในการให้คำแนะนำและจำหน่ายยาแก่ประชาชน หากไม่มีระบบควบคุมที่มีประสิทธิภาพ หรือขาดแนวทางปฏิบัติที่ถูกต้อง ก็อาจนำไปสู่การใช้ยาอย่างผิดวิธีโดยไม่ตั้งใจ
สำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอุบลราชธานี ร่วมกับสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดอำนาจเจริญจึงได้จัดทำ โครงการส่งเสริมการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (RDU) ในร้านขายยา ขึ้น เพื่อพัฒนาศักยภาพของเภสัชกรและบุคลากรในร้านยา ให้สามารถปฏิบัติตามหลักเกณฑ์ RDU ได้อย่างถูกต้อง มีระบบคัดกรองผู้ป่วยก่อนการจ่ายยาอย่างเหมาะสม และสามารถให้คำแนะนำในการใช้ยาแก่ประชาชนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ตลอดจนเพื่อสร้างความตระหนักรู้ในประชาชนเรื่องการใช้ยาอย่างปลอดภัยและไม่ตกเป็นเหยื่อของการใช้ยาที่ไม่จำเป็นหรือไม่เหมาะสม
โครงการนี้ยังเป็นการตอบสนองต่อตัวชี้วัดของแผนยุทธศาสตร์ชาติ และเป้าหมายของแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติที่ให้ความสำคัญกับการพัฒนาระบบสุขภาพ และการลดภาระโรคที่สามารถป้องกันได้ ผ่านกลไกการใช้ยาอย่างมีเหตุผลในระดับชุมชนอย่างแท้จริง
วัตถุประสงค์
1. เพื่อเพิ่มพูนความรู้ของเภสัชกรในร้านขายยาเกี่ยวกับหลักการใช้ยาอย่างสมเหตุผล (RDU) ตามมาตรฐานที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด
2. เพื่อให้เภสัชกรสามารถแยกแยะและประเมินอาการผู้ป่วยเบื้องต้นได้อย่างมีประสิทธิภาพ เพื่อประกอบการตัดสินใจในการจ่ายยาอย่างเหมาะสม
3. เพื่อสร้างความเข้าใจที่ถูกต้องแก่ประชาชนเกี่ยวกับการใช้ยา เช่น ความแตกต่างระหว่างยาแก้อักเสบกับยาปฏิชีวนะ ความเสี่ยงของการใช้ยาโดยไม่ปรึกษาเภสัชกร หรือแพทย์
4. เพื่อให้ร้านขายยามีความรู้ในการจัดระบบการจ่ายยาและการให้คำปรึกษาแก่ผู้บริโภคอย่างเป็นมาตรฐานตามแนวทาง RDU
5. เพื่อให้บุคลากรที่เกี่ยวข้องสามารถถ่ายทอดองค์ความรู้เรื่องการใช้ยาอย่างสมเหตุผลแก่ประชาชนในชุมชนได้อย่างถูกต้องและเหมาะสม